دستورالعمل طراحی بخش همودیالیز

بخش همودیالیز

الف) محل و موقعیت ساختمان بخش همودیالیز

1. با توجه به نیاز مبرم نقاط مختلف کشور به بخش دیالیز ، راه اندازي این بخش از اهمیت خاصی برخوردار است با توجه به نیاز بیماران دیالیزي به خدمات آزمایشگاهی ، رادیولوژي ، بانک خون ، بخش نفرولوژي ، واحد تغذیه و مددکاري لازم است بخش دیالیز در بیمارستانی احداث گردد که داراي بخشها و واحدهاي مذکور باشد . (در صورتیکه بیمارستان فاقد بخش نفرولوژي است بخش داخلی می تواند جوابگو باشد.)
2. حتی المقدور بخش دیالیز در بیمارستانی احداث گردد که علاوه بر دارا بودن بخشها و واحدهاي فوق در سهل الوصول ترین نقطه شهر از نظر رفت و آمد باشد تا رفت و آمد همه بیماران از گوشه هاي مختلف شهر بدانجا راحت انجام شود. (این موضوع براي شهرهایی که فقط داراي یک بخش دیالیز می باشد مهم است) بنابراین نقاط مرکزي شهر در اولویت می باشد
3. بهتر است بخش همودیالیز به ورودي بیمارستان نزدیک باشد و با سایر بخشهاي بیمارستان قدري فاصله داشته باشد براي ورود و خروج از آن لزومی به گذر از سایر بخشها نباشد تا رفت و آمد بیماران دیالیزي و همراهان آنها مزاحمتی براي بیماران و پرسنل سایر بخشها و اختلال در نظم آنها ایجاد نکند
4. بهتر است بخش همودیالیز در طبقه همکف بیمارستان قرار داشته باشد ولی در صورت قرار گرفتن در طبقات بالاتر بایستی نسبت به ایزولاسیون کف آن توجه فراوان نمود و براي آن آسانسور و راه اضطراري در نظر گرفته شود و بعلاوه فاصله آن تا اطاق تصفیه آب زیاد نباشد

ب) مساحت و شرایط ساختمان بخش همودیالیز

1. باید در نظر داشت که بخش دیالیز به یک یا چند اطاق به عنوان محل نصب ماشین هاي دیالیز منحصر نمی شود بخش دیالیز به سالن انتظار ، انبار قفسه بندي شده براي لوازم مصرفی ، رختکن براي پرسنل (زنانه و مردانه) و بیماران (زنانه و مردانه) و سرویس هاي بهداشتی جداگانه براي پرسنل و بیماران (زنانه و مردانه) اطاق پزشک و اطاق معاینه ، اطاق کار پرستاران و آبدارخانه اطاق مخصوص دستگاههاي تصفیه آب و غذاخوري بیماران نیاز دارد و در صورت امکان بهتر است بخش دیالیز داراي استراحتگاه واطاق مدارك پزشکی و اطاق جهت سرویس ماشین هاي دیالیز و نگهداري و قطعات یدکی آنها باشد
2. انتظار میرود براي بخش هاي دیالیز مستقل حدود 60 متر مربع بازاي هر تخت دیالیز پیش بینی شود که حدود 35 تا 40 متر مربع آن در اختیار بخش و بقیه بعنوان فضاي پشتیبانی و تاسیسات در نظر گرفته شود. حدود مساحت بخش دیالیز یعنی حدود 12 متر مربع براي اتاقهاي درمانی( area Treatment ) می باشد و بقیه براي سایر فضاهاي مورد نیاز نظیر سالن انتظار،آبدارخانه،سرویس هاي بهداشتی ،انبارها و … در نظر گرفته شود
3. براي هر ماشین دیالیز و تخت و یا مبل کنارآن 15/2 * 15/1 متر مربع فضا لازم می باشد ولیکن محل رفت و آمد با عرض 25/1 متر باید به عرض سالن اضافه شد و ضمنا باید در اطاق دیالیز فضال کافی براي میز و صندلی پرستاران و قفسه داروهاي اورژانس ترالی تزریقات و سایر وسایل ضروري دیگر وجود داشته باشد . با توجه به مطالب فوق چنانچه بخش دیالیز داراي عرض حدود 75/5 متر باشد مشروط به اینکه درب ورودي آن در وسط عرض آن باز گردد حداکثر استفاده از فضاي آن بعمل میاید و از نظر اقتصادي به صرفه می باشد،زیرا در دو طرف آن می توان ماشین هاي دیالیز را مستقر نمود
4. ترجیحاً یک اتاق ایزوله براي بیماران HBsAg + پیش بینی گردد و اندازه آن حداقل 20 متر مربع باشد واتاقهاي دیالیز بویژه اتاقهاي ایزوله باید داراي فشار منفی باشند و از تهویه مناسب برخوردار باشند.
5.  پرسنل بخش :طبق توصیه موسسه معماران آمریکا (AIA)و به منظور جلوگیري از انتشار آلودگی و حفظ حرمت بیماران تعداد تخت دیالیز دریک اتاق بیش از چهار نفر نباشد
6. کف اطاق دیالیز (محل استقرار ماشین هاي دیالیز باید داراي پوشش قابل شستشو (ترجیحا ضد اسید) باشد و به تعداد کافی کف شور داشته باشد
7. دیوار اطاق دیالیز باید تا سقف قابل شتسشو باشد . استفاده از کاشی پیشنهاد می گردد زیرا دوام آن در مقایسه با رنگهاي قابل شستشو بیشتر است
8. بخش دیالیز باید داراي نور کافی و تهویه مناسب باشد بطوریکه در روز از نور طبیعی استفاده گردد و در مواقع تاریکی شب با استفاده از چراغهاي الکتریکی مناسب و به تعداد کافی ادامه کار و دید پرسنل بدون ایجاد خستگی و خطا مقدور باشد ضمنا چون عدم تهویه کافی موجب تجمع بوهاي نامطلوب در بخش دیالیز می گردد باید تهویه مناسب و کافی مورد توجه قرار گیرد
9. سیستم هاي گرم کننده و خنک کننده بخش دیالیز بسیار مهم می باشند و باید متناسب با موقعیت منطقه و فضاي بخش پیش بینی شوند
10. -براي پرسنل و بیماران سرویس بهداشتی جداگانه (زنانه- مردانه) پیش بینی گردد و حتماً براي بیماران استفاده کننده از ویلچر سرویس بهداشتی ویژه نیز پیش بینی گردد

ج) آب و فاضلاب و برق بخش همودیالیز

 بطور کلی نظریات مهندسین شرکتهاي نصاب و سازنده ماشین هاي دیالیز و دستگاههاي ریورس اسمز (RO )در مورد نحوه لوله کشی آب و فاضلاب و سیم کشی برق بخشهاي دیالیز حائز اهمیت بوده و توصیه می گردد مورد توجه قرار گیرند .

برق

1. سیستم برق بخش دیالیز باید داراي ارت استاندارد باشد.
2. در صورتیکه ولتاژ برق بخش دیالیز داراي نوسان بیش از اندازه (10 + 220 (است باید از ترانسفورماتور اتوماتیک مناسب استفاده شود
3. بهتر است در هر بخش دیالیز یک تابلو که داراي فیوزهاي اصلی حرارتی است نصب و براي هر ماشین دیالیز یک فیوز اتوماتیک 16 آمپر در نظر گرفته شود
4. براي هر ماشین دیالیز 2 پریز ارت دار 16 آمپري در ارتفاع 120 تا 150 سانتی متري از کف زمین در محل استقرار بر ماشین دیالیز نصب گردد
5. در صورتیکه امکان قطع برق شهر وجود دارد وجود ژنراتور تولید برق (اضطراري) در بیمارستان (و ترجیحا اختصاصی براي بخش دیالیز) لازم است تا در مواقع قطع برق شهر بلافاصله شروع بکار نموده و مشکلی در امر دیالیز بیماران پیش نیاید

آب

1. حجم آب لازم براي هر ماشین دیالیز 30 لیتر در ساعت می باشد ولی در صورت وجود دستگاه O.R از نوع طبی حدود 55 لیتر و از نوع صنعتی حدود 150 لیتر آب در ساعت به ازاء هر ماشین دیالیز مورد نیاز می باشد بنابراین در صورتیکه امکان قطع آب شهر وجود داشته باشد وجود یک مخزن ذخیره آب خام متناسب با تعداد ماشین هاي دیالیز و میزان مصرف آب به شرح مذکور و براي حداقل یک شیفت کاري 5/5 ساعت ضروري است .
2. جهت سیستم هاي تصفیه آب یعنی فیلترهاي شنی ، ذغال فعال ، سختی گیرها ، ریورس اسمز (O.R (ودر صورت لزوم پمب هاي تامین کننده فشار آب یک اطاق جداگانه در مجاورت بخش دیالیز که داراي کف شور و برق سه فاز باشد ضروري است .
3. لوله هاي رفت و برگشت از دستگاه O.R تا ماشین هاي دیالیز و بالعکس از جنس C.V.P) بالیکا) یا پلی اتیلن فشار قوي یا هر نوع لوله فشار قوي انتخاب گردد
4. لوله کشی آب از منبع تا اطاق تصفیه آب به قطر یک اینچ انجام گیرد و بمنظور جلوگیري از افت فشار از دستگاههاي تصفیه آب تا بخش دیالیز لوله کشی با قطر 2/3 اینچ انجام شود
5. لوله کشی آب بصورت روکار بهتر است ولی می توان لوله برگشت را از زیر کف تا اطاق تصفیه آب نصب نمود . 6
6. براي هر ماشین دیالیز یک شیر یک ضرب با خروجی مادگی از جنس C.V.P در ارتفاع 80 تا 100 سانتی متري از کف زمین بطور جداگانه در محل متصل گردد

فاضلاب

1. براي هر ماشین دیالیز یک مجراي فاضلاب جداگانه بصورت یک لوله سرباز از جنس C.V.P یا فلزي با قطر حدود یک یا دو اینچ و با ارتفاع 30 تا 50 سانتی متر از کف زمین و با فاصله حدود 5 سانتی متر از دیوار در نظر گرفته شود . ( براي ماشین هاي دیالیزي که داراي مخزن می باشند قطر لوله فاضلاب باید بالا باشد)
2. هر لوله فاضلاب و کف شور و دستشویی در بخش دیالیز باید داراي سیفون S باشد تا مانع انتقال بوهاي نامطبوع به داخل بخش دیالیز و عبور و مرور حشرات و حیوانات موذي گردد
3. لوله کشی فاضلاب بخش دیالیز باید داراي شیب 2 %باشد تا از توقف مایع در لوله هاي داخل بخش جلوگیري نموده و مانع از انتقال آلودگی به داخل ماشین هاي دیالیز گردد
4. چاه فاضلاب باید مطابق با استانداردهاي بیمارستانی و داراي هواکش مناسب باشد تا بوهاي نامطبوع در بخش دیالیز جمع نشود
5. اطاق دیالیز باید داراي کف شور کافی مجهز به سیفون S باشد تا در مواقع لزوم شستشوي اطاق دیالیز به راحتـی انجام گیرد

تجهیزات بخش همودیالیز

1. تجهیزات بخش همودیالیز شامل ماشین هاي همودیالیز-دستگاه RO- تجهیزات مقابله با حریق-تهویـه مناسـب –نورمناسب-تلفن عمومی رایگان – یخچال- تلویزیون – ترازو-تجهیزات اقدامات اورژانسی-آسانسور(در صورتیکه بخش در همکف نباشد). هر ماشین دیالیز می تواند 4 تا 6 نفر بیمار را سرویس دهد. ولی به ازاي هر 10 دستگاه ماشین دیالیز فعـال ، حداقل یکدستگاه بعنوان رزرو نیز در نظر گرفت
2. در هر area Treatment باید ترازو و تجهیزات اقدامات اورژانسی شامل کپسول اکسیژن_ساکشن-آمبوبـگ – اکسی متر- دستگاه ECG – دفیبریلاتور-ترالی اورژانس- ترالی تزریقات- ترالی پانسمان وجود داشته باشد

پرسنل بخش همودیالیز

1. پرسنل بخش همودیالیز مهمترین و با ارزش ترین سرمایه بخش دیالیز می باشند،در شرایط فعلی چنانچه هر بخش دیالیز داراي یک نفر نفرولوژیست باشد و یا حتی بیماران آن توسط Superviseگردد ایده آل است اما یک پزشک متخصص( با تجربیات کافی در زمینه دیالیز) چنانچه روزانه بیماران را ویزیت نماید، مطلوب است.
2. سرپرستار بخش دیالیز باید حداقل داراي مدرك لیسانس و 5 سال تجربه در بخش همودیالیز و دوره کامل دیالیز دیده باشد و در امر مدیریت با تجربه باشد.
3. هر بخش دیالیز باید بازاي هر 4 نفر بیمار یک نفر پرستار داشته باشد تا در زمان دیالیز هر پرستار به 2 تا 3 نفر رسیدگی نماید.
4. در بخش هاي دیالیز بزرگ وجود منشی ضروري است.
5. هر بخش دیالیز بویژه بخش هاي بزرگ به خدمتگزار که توسط پرسنل بخش آموزش دیده باشدنیاز دارد.